“องค์กรความร่วมมือเซี่ยงไฮ้” หรือ Shanghai Cooperation Organization (SCO) ก่อตั้งขึ้นเมื่อวันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๔๔ ประกอบไปด้วยสมาชิกก่อตั้ง ๖ ประเทศ คือ จีน, รัสเซีย, อุซเบกิสถาน, คาซัคสถาน, คีร์กิซสถาน และทาจิกิสถาน ต่อมาได้เพิ่มสมาชิกอีก ๓ ประเทศ คือ อินเดีย, ปากีสถาน และอิหร่าน รวม ๙ ประเทศ ปัจจุบันได้รับความสนใจเสนอตัวเป็นผู้สังเกตการณ์อีกหลายประเทศ เช่น เบลารุส, อิสราเอล, อียิปต์, ซีเรีย หรือแม้แต่ ซาอุดิอาราเบีย การเข้าร่วมกับ SCO มี ๓ ระดับ คือ
๑. ระดับสมาชิกถาวร (Member) ๒. ระดับผู้สังเกตการณ์ (Observer) และ ๓. ระดับคู่เจรจา (Dialogue Partner)
องค์กรความร่วมมือเซี่ยงไฮ้มีสำนักงานใหญ่อยู่ที่นครเซี่ยงไฮ้สาธารณรัฐประชาชนจีน เป็นองค์กรทางการเมือง เศรษฐกิจ และการทหารระหว่างทวีป ซึ่งเป็นองค์กรภูมิภาคที่ใหญ่ที่สุดด้านภูมิศาสตร์และประชากร กล่าวคือ กินพื้นที่ยูเรเซีย (ยุโรปและเอเชีย) ราว ๖๐ % ประชากรรวมกันราว ๔๐ % และจีดีพีรวมกันกว่า ๓๐ % ของโลก
ตามประวัติเริ่มจากเรื่องของความมั่นคงซึ่งมีความร้าวฉานทะเลาะกันตามตะเข็บชายแดนจีน-รัสเซีย และประเทศรอบ ๆ ในปี ๒๕๓๘จึงเกิดความตกลงที่เรียกว่า “เซี่ยงไฮ้ ๕” และกลายมาเป็นสนธิสัญญาลดความตึงเครียดตามชายแดน ๕ ประเทศ คือ จีน, รัสเซีย, คาซัคสถาน,คีร์กิซสถาน และ ทาจิกิสถาน เมื่อวันที่ ๒๖ เมษายน ๒๕๓๙ ต่อมาเมื่อประสบความสำเร็จด้านความมั่นคงจึงขยายวงนำเรื่องเศรษฐกิจเข้ามาและพัฒนากลายมาเป็นองค์กรความร่วมมือเซี่ยงไฮ้เมื่อวันที่ ๑๕ มิถุนายน ๒๕๔๔ เพิ่มเรื่องลดการก่อการร้ายและเศรษฐกิจ หลังจากนั้นไม่กี่เดือนก็เกิดเรื่องตึกเวิลด์เทรดถล่มในสหรัฐอเมริกา
ข่าว ประธานาธิบดีสีจิ้นผิง เดินทางไปประชุม SCO ที่อุซเบกิสถาน ค่อนข้างจะใหญ่มากเพราะเป็นการออกเดินทางไปต่างประเทศครั้งแรกของผู้นำจีนหลังจากโควิดระบาด และก่อนเข้าประชุมได้แวะเยือนคาซัคสถาน ซึ่งมีความสำคัญกับจีนมากเนื่องจากอยู่ติดกันเป็นประเทศที่มีดินแดนใหญ่สุดในบรรดาประเทศที่ลงท้ายด้วย “สถาน” ขณะที่มีประชากรอยู่เพียงแค่ ๑๙ ล้านคน แต่คาซัคสถานเต็มไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติที่สำคัญป้อนให้กับจีน และจีนเริ่มต้นเส้นทางสายไหมสู่ยุโรปและเอเชียกลางด้วย ยุทธศาสตร์ BRI (Belt and Road Initiative) เปิดเส้นทางขนส่งด้วยรถไฟความเร็วสูงจากจีนสู่เอเซียกลาง
และเข้าสู่ยุโรป ซึ่งปัจจุบันสามารถขนส่งสินค้าไปยุโรปลดเวลาได้ถึงครึ่ง คือ จาก ๔๐ วัน เหลือเพียง ๒๐ วันทำให้การขนส่งทางรางประหยัด ได้เปรียบทั้งเวลาและค่าขนส่ง เป็นผลดีต่อสินค้าของจีน
องค์กรความร่วมมือเซี่ยงไฮ้ (SCO) ดูเสมือนไม่มีอะไร แต่มองให้ลึกจะเห็นยุทธศาสตร์ของจีนที่ซ่อนอยู่ในการที่จะรวมพลังกลุ่มประเทศที่ถูกกีดกันออกจากค่ายตะวันตกให้มารวมกลุ่มกัน
เริ่มจากรัสเซียที่พยายามจะเป็นส่วนหนึ่งของยุโรปมาโดยตลอด แต่ถูกขัดขวางจากสหรัฐอเมริกา เห็นได้จากข้อเขียนของนายซบิกนิว เบรซซินสกี้ (Zbigniew Brzezinski) ที่ปรึกษาฝ่ายความมั่นคงของ ประธานาธิบดีจิมมี่ คาร์เตอร์ เมื่อปี ๒๕๔๐ พูดถึงการที่ตะวันตกต้องกีดกันรัสเซียไม่ให้แทรกตัวเข้าร่วมกับยุโรป ทำให้รัสเซียต้องพยายามหาทางผนึกกับประเทศอดีตสหภาพโซเวียตที่แตกตัวออกไปถึง ๑๕ ประเทศเมื่อปี ๒๕๓๔ การกีดกันรัสเซียครั้งนั้นจึงส่งผลให้รัสเซียต้องดึงประเทศอดีตสหภาพโซเวียตกลับเข้ามาและหันไปญาติดีกับจีน จนกลายมาเป็น SCO ในที่สุด
เศรษฐกิจของกลุ่มประเทศ SCO เป็นแบบที่นักเศรษฐศาสตร์เรียกว่า Complimentary Economy เศรษฐกิจเกื้อหนุน เกิดจาก Real Sector แต่ของตะวันตกเป็นแบบ Financial Economy เติบโตจากธุรกิจการเงิน
และตลาดหุ้น สิ่งนี้จึงทำให้ปูตินเสนอให้ SCO ร่วมมือปลดแอกการเงินจากดอลล่าร์สหรัฐ และมีการเปิด FTA ระหว่างกันมากขึ้น สำหรับอินเดียจำเป็นต้องเข้าร่วมกับ SCO เพราะจะได้ประโยชน์มากกว่า ยุทโธปกรณ์ของอินเดียราวครึ่งหนึ่งเป็นของรัสเซีย อะไหล่จำต้องพึ่งจากรัสเซีย ขณะเดียวกันได้พลังงานราคาถูก
SCO จากนี้ไปจึงมีความสำคัญในการที่ฝ่ายจีน+รัสเซีย ซึ่งเป็นหัวหอกใหญ่จะใช้เป็นอาวุธในการห้ำหั่นกับสหรัฐและค่ายตะวันตก ด้วยเศรษฐกิจแบบเกื้อหนุนกันพึ่งพาวัตถุดิบและสินค้าที่ผลิตได้ร่วมกัน หากมีการจัดระบบการเงินแบบตะวันตกที่เข้มแข็งโอกาสที่กลุ่มเอเซียนำโดยจีนและรัสเซียจะผงาดขึ้นมาวัดดวงกับตะวันตกซึ่งเคยครองโลกมาก่อน
ระบบขนส่งทางรางของจีนที่ขยายไปทั่วโลกจะมีบทบาทมากขึ้นในการค้าขายระหว่างกัน และการเริ่มเดินทางออกนอกประเทศของผู้นำจีน เป็นสัญญาณที่ดีที่จะบอกว่าจากนี้ไปโอกาสที่จีนจะเปิดประเทศให้นักธุรกิจและนักท่องเที่ยวจีนเดินทางออกนอกประเทศได้โดยเสรีจะเป็นข่าวดีของทั้งโลก
แม้จีนจะมีปัญหาทางเศรษฐกิจอยู่บ้าง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของอสังหาริมทรัพย์และการปิดเมือง แต่ความใหญ่โตของจีนและความรวดเร็วในการพัฒนาตลอดจนภาวะผู้นำที่ชาญฉลาดของจีน หากเกิดการรวมตัวกับประเทศทั้งหลายในเอเชีย จะเกิดพลังมหาศาลของ Orienization
ประเทศไทยเราเตรียมพร้อมในอันที่จะก้าวไปกับใครก็ได้ที่ชนะหรือยัง !!
